Boeksignalering – nieuwsbrief LVMP winter 2023

Nieuwsbrief LVMP Boeksignalering voorjaar 2023

Voor de wintereditie van de LVMP nieuwsbrief, heeft Huib van Dis een nieuwe boeksignalering voor ons. Dit keer over het beloop en gebruik van psycofarmaca, bij het boek MINDER SLIKKEN: véél minder van Remke van Staveren.

 

AFBOUW VAN PSYCHOTROPE MEDICATIE EN GEBRUIK VAN TAPERING STRIPS
In de jaren 60 is het grootschalig gebruik van psychofarmaca op gang gekomen met een drietal categorieën geneesmiddelen met verschillende indicaties: het eerste antipsychoticum chlorpromazine (Largactyl), het eerste tricyclisch antidepressivum imipramine (Tofranil) , de eerste benzodiazepine, een anxiolyticum, chlordiazepoxide (Librium).

Hoop en potentieel perspectief (therapeutisch en financieel) leidde tot een grote verscheidenheid (en keuzevrijheid voor voorschrijvers) in geneesmiddelen. De verschillen waren in het begin vooral van farmacodynamische aard (toedieningswijze, afbraaksnelheid, werkingsduur) en verschillen in gerapporteerde bijwerkingen (somatisch en psychisch) en afhankelijkheid. Deze elementen werden ook breed uitgemeten in de marketing onder de voorschrijvers.
De barbituraten die al eerder beschikbaar waren als slaapmiddel, werden vervangen door de verschillende benzodiazepines. Nieuwe middelen echter waren vaak slechts relatief kleine variaties op de reeds bekende middelen. Deze groepen zijn nog steeds veel voorgeschreven vormen van psychotrope medicatie. Pas later zijn er ook nieuwere psychotrope geneesmiddelen op de markt gekomen stemmingsstabilisatoren, ADHD-medicatie, e.a. ook met diverse bijwerkingen.

In Nederland zijn er thans enkele miljoenen mensen die psychotrope medicatie gebruiken. Tijdens clinical trials krijgen vooral zeer ernstige bijwerkingen van het geneesmiddel aandacht. Psychologische bijwerkingen van deze medicatie is meestal geen onderwerp van onderzoek en komen dus in het begin van grootschalige introductie weinig voor. De signalering van bijwerkingen ijlen altijd na vanwege de aard van de systematiek postmarketing registratie.

Er zijn veel mensen die willen stoppen met hun psychotrope medicatie, om diverse redenen. Onder gebruikers zijn er vragen met betrekking tot de effectiviteit van de medicatie, klachten over (nieuwe) bijwerkingen, de wens om de stoppen als het beter gaat, het niet afhankelijk willen zijn van de pillen, de wens tot autonomie. etc.
Mensen die willen stoppen met medicatie krijgen meestal weinig hulp van voorschrijvende professionals, die zijn vaak huiverig voor afbouw van medicatie.
Daarom proberen mensen vaak zelf medicatie af te bouwen ook vaak zonder begeleiding hiermee door met professionals. Sommige patiënten stoppen abrupt tegen advies van hun psycholoog, psychotherapeut of psychiater. Andere patiënten proberen langzaam af te bouwen door stapje voor stapje steeds minder te gebruiken. Zij lopen aan tegen ontbreken van commercieel beschikbare steeds kleinere doseringen en proberen hun doseringen zelf te verkleinen door hun pillen te halveren, pillen in vieren te delen, of nog kleiner, etc. Het kan anders met zogenaamde tapering strips, pillen met de mogelijkheid tot individuele aanpassing en steeds kleiner wordende doseringen. Slechts een enkele apotheek toont bereidheid langzaam aflopende doseringen te bereiden en te produceren.
Deze afbouw procedure (zie www.taperingstrips.nl) wordt niet door de ziektekostenverzekering vergoed (het voorschrijven van deze medicatie in te hoge doseringen wel. Sic!). Sommige mensen proberen hun medicatie af te bouwen in overleg met hun huisarts, hun voorschrijver of met hun psycholoog of psychotherapeut. Maar ook dan valt afbouwen van psychotrope medicatie niet mee, met name in de laatste fase van afbouw.

Na 2010 werden mogelijkheden van tapering duidelijk en ontstond behoefte aan deze tapering procedure. Er is onderzoek gedaan door Peter Groot ervaringsdeskundige en onderzoeker in samenwerking met Jim van Os, psychiater. De procedure is niet eenvoudig commercieel interessant te maken en vergt individualisering en verschillende apotheken die bereid zijn om de productie hiervan ter hand te nemen.
Er is inmiddels sinds enkele jaren een Vereniging afbouw medicatie. Tezamen met Peter Groot en Jim van Os is de strijd voor onderkenning van de problematiek bij afbouw en de strijd om vergoeding gestart.

Zie voor literratuur en informatie over tapering : www.taperingstrips/.nl
Zie voor de politiek/inhoudelijke discussie brieven aan de voorzitter van de NVvP. (Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie): www.verenigingafbouwmedicatie.nl

Remke van Staveren
MINDER SLIKKEN: véél minder.
Boom Uitgevers, Amsterdam, 2022
Prijs €19,95

Remke van Staveren is oud-huisarts en psychiater werkzaam bij Buurtzorg in Amsterdam en is ervaringsdeskundige. Zij schreef een zeer toegankelijk boek dat veel informatie biedt over vermindering van gebruik van psychotrope medicatie. Zeer informatief voor psychologen die de problematiek van minderen van medicatie in hun praktijk tegenkomen. Ook zeer geschikt voor patiënten die hun psychotrope medicatie willen minderen.

Op de flaptekst raadt Jim van Os het boek aan met “waarmee je zelf kennis en de regie krijgt over het verantwoord afbouwen van psychofarmaca”.