‘Clinical practice’: Een interview met Marian Rikkert en Baukje Wertheim (Werkgroep Somatisch Symptoomstoornis)

Sinds enkele jaren nodigt het bestuur van de LVMP  leden met specifieke expertise uit om hun kennis te bundelen en ter beschikking te stellen aan de leden van de vereniging. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan de missie van de LVMP om de verbinding tussen wetenschap en praktijk te bevorderen en praktijkvariatie te verminderen. In dit kader interviewde we Marian Rikkert en Baukje Wertheim over de aanstaande Clinical Practies Somatisch Symptoomstoornis.

Hoe is de clinical practice voor de somatisch symptoomstoornis tot stand gekomen?

Om te beginnen even een korte uitleg over het verschil tussen Best Practices en Clinical Practices. Een Best Practice bestaat uit een beschrijving van de huidige stand van zaken binnen een expertisegebied, waarbij de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen meegenomen worden en een advies wordt uitgebracht hoe de zorg het beste vorm gegeven kan worden, vaak in de vorm van een richtlijn en/of protocol. Dit wordt evidence based practice (EBP) genoemd. Een mooi voorbeeld is de Best Practice Oncologie waar Chris Hinnen in de vorige nieuwsbrief over verteld heeft. Een Clinical Practice heeft daarentegen een ander doel, namelijk het beschrijven van een voorbeeld hoe de zorg plaats zou kunnen vinden binnen de medische psychologie, gebaseerd op praktijkervaring (practice based evidence). Daarin wordt ook de inbedding van deze zorg in het ziekenhuis meegenomen en worden knelpunten geëxploreerd. De clinical practice draagt mogelijkheden en invalshoeken aan, maar is uitdrukkelijk geen richtlijn of protocol. Voor sommige expertisegebieden geldt immers dat er meerdere wegen naar Rome leiden. Het spreekt voor zich dat de kwaliteitsstandaard Psychosociale Zorg bij Somatische Ziekte meegenomen is in deze clinical practice.

De werkgroep Somatisch Symptoomstoornis heeft in 2019 de opdracht gekregen om een clinical practice te schrijven, met als doel de leden te informeren over en te inspireren in hoe de zorg rondom deze patiëntengroep vorm te geven. De werkgroep bestaat uit drie leden met veel ervaring binnen de medische psychologie en specifiek op het gebied van de Somatisch Symptoomstoornis (Lyonne Zonneveld- voorzitter-, Marian Rikkert en Baukje Wertheim). Op basis daarvan zijn wij tot een gezamenlijk concept gekomen.  Daarna is input gevraagd van een PatiëntenPanel en hebben meerdere leden het concept meegelezen en becommentarieerd. We hebben ons dus breed georiënteerd en denken met deze clinical practice een mooi handvat te kunnen bieden aan de leden, die werken met deze patiëntengroep. Met enige vertraging door begrijpelijke corona-perikelen zijn we nu blij op de ALV in november ons eindproduct te kunnen presenteren.

Waar moeten we (speciaal) aandacht voor hebben in deze clinical practice?

Bij aanvang werd de naam SOLK nog veelal gehanteerd in de praktijk. Wij hadden al langer onze reserves over het gebruik van deze term voor de patiëntengroep die we in het ziekenhuis zien. SOLK – of zoals we tegenwoordig zeggen: ALK (aanhoudende lichamelijke klachten) – bestrijkt een breed spectrum van lichte tot zeer ernstig invaliderende klachten, waarbij een groot deel in de eerste lijn en bij de huisarts op zijn plek is. Als psychologen in het ziekenhuis zien wij patiënten, bij wie  eerstelijnsinterventies onvoldoende geholpen hebben of bij wie de klachten dermate ernstig zijn dat tweedelijns zorg geïndiceerd is. Deze patiënten voldoen aan de criteria van Somatisch Symptoomstoornis en verwante stoornissen (SSSevs), zoals beschreven in de DSM-5. Het gebruik van deze term in de clinical practice geeft dus een betere omschrijving van de betreffende patiëntengroep en geeft direct ook aan dat het tweedelijnszorg betreft, zoals in de medische psychologie geboden wordt.  

In de clinical practice worden zowel het diagnostisch proces als mogelijke behandelingen beschreven. Naast een heldere rationale biedt de clinical practice duidelijke voorbeelden hoe deze te bespreken met je patiënt. Kortom, je krijgt woorden en handvatten aangereikt, waarmee je meteen aan de slag kunt. Bij de bespreking van mogelijke behandelingen verwijzen wij steeds naar gratis of gemakkelijk beschikbare literatuur en protocollen, zodat die voor iedereen toegankelijk zijn. Dit vind ik zelf één van de sterke punten van onze clinical practice.

Wat hopen jullie in de toekomst te bereiken, middels deze clinical practice?

We hopen dat de clinical gebruikt gaat worden door de leden. Deze clinical practice is vooral een levend document, dat aangepast kan worden aan nieuwe inzichten en ervaringen. Als werkgroep kijken we dan ook uit naar reacties van leden en aanvullingen uit de klinische praktijk. We hopen dat er zo steeds een up to date document beschikbaar zal zijn, waar de leden mee kunnen werken.

De praktijk in het ziekenhuis wijst uit dat artsen zich vaak onvoldoende bewust zijn van een Somatisch Symptoomstoornis bij hun patiënt. Dit kan sterk interfereren met het snel vinden van een passende behandeling en vaak hebben patiënten een lange weg van doorverwijzingen achter de rug voordat ze bij Medische Psychologie aankomen. In de clinical practice beschrijven wij hoe belangrijk het is om als psycholoog naast de arts te staan en eerder in het proces te kunnen ingrijpen. We hebben immers iets goeds te bieden! We hopen dat deze clinical practice de leden handvatten hiervoor geeft en hierdoor leidt tot de goede patiëntenzorg, waar wij voor staan.