Column Huib van Dis (Voorzitter NVGzP) – Medisch Centrum Slotervaart: Een rampscenario zonder rampenplan

Alléén maar verliezers: De blaming game is begonnen.

Medische Psychologie. Door de ondergang van het Medisch Centrum Slotervaart is de goed functionerende afdeling Medische Psychologie van het ziekenhuis met circa 20 medewerkers ook omgevallen. Deze afdeling bood tevens de psychologische zorg voor patiënten van de IJsselmeerziekenhuizen. Eind oktober 2018 kregen de medewerkers reeds hun ontslagbrief in de bus. Zij werken voorlopig door, zonder salaris en met uitzicht op een UWV-uitkering. Zij verdienen steun van hun beroepsvereniging waar mogelijk.

Razendsnelle ontmanteling. De laatste 2 weken, sinds 23 oktober 2018, verbaasde iedereen in de media zich over het razendsnelle scenario van de ontmanteling van MC Slotervaart. Dit had niemand verwacht. Het meest zorgwekkend is echter wel de selectieve verontwaardiging van de meest betrokken zorgbobo’s. Apart, want in het voorjaar van 2018 was er al sprake was van een dreigend faillissement. Er was dus tijd genoeg geweest voor een zorgvuldige voorbereiding van eventuele afbouw.

Het voortraject in 2018. Er waren reeds langer conflicten tussen de Medische Staf en de zorgondernemers van het ziekenhuis, Loek Winter en Willem de Boer. Deze conflicten zijn in het voorjaar 2018 uitvoerig in de kwaliteitskranten aan de orde gekomen. Sindsdien zijn de twee zorgondernemers achtereenvolgens uit de Raad van Bestuur gestapt; zij zijn nog wel aandeelhouder. 28 september 2018 is Willem de Boer opgestapt uit de Raad van Bestuur n.a.v. het ontstaan van een gespannen situatie tussen de Raad van Bestuur en de Medische Staf na het oordeel van de IGJ, de Inspectie van de Gezondheidszorg en Jeugd, dat het mismanagement van de instelling een risico vormde voor de kwaliteit van de zorg. Het MC Slotervaart heeft een langdurige voorgeschiedenis van mismanagement in de afgelopen 12 jaar. 13 oktober 2018 werd in de pers bekend dat de eerdere bestuursvoorzitter van Slotervaartziekenhuis van 2006 tot 2013 zich op 23 november voor de rechter moet verantwoorden. Schuldig ben je natuurlijke pas na veroordeling. Maar dat zorgbobo’s zich met al deze informatie in zorgmanagementland wentelen in onwetendheid is toch ongeloofwaardig.

Blaming & shaming. Direct na de aanzegging van het faillissement op 23 oktober mocht zorgondernemer Loek Winter al aanschuiven bij het TV-programma Nieuwsuur. De cascade van blaming en shaming was daarmee begonnen. Loek Winter beschuldigde de ziektekostenverzekeraars en toonde weinig introspectie t.a.v. het eigen mismanagement. De volgende dag schoof de directeur van zorgverzekeraar Achmea/Zilveren-Kruis de bal door, de kwaliteit van de zorg door artsen en verpleegkundigen zou ter discussie staan in MC Slotervaart. Onjuist! De IGJ had inderdaad een waarschuwing gegeven dat de kwaliteit van zorg onder druk stond vanwege het financiële mismanagement en gebrek aan afspraken met het management. De kwaliteit van zorg zelf stond niet ter discussie. Het plotselinge faillissement leidde tot alarmerende consequenties voor patiënten, waardoor de minister van Medische Zorg plotseling wakker werd met het besef dat hij niet voldoende geïnformeerd was “over deze stapel stenen”. De ambtenaren bij het ministerie van VWS waren kennelijk ook onvoldoende alert om de minister op het spoor te zetten van een reëel en reeds lang bestaande dreiging van een faillissementscenario. Sinds de aankondiging van de surseance van betaling en faillissement begonnen de vele zorg-ZZP-ers uit het ziekenhuis te verdwijnen; geen salaris = geen zorg. De laatste week komen andere partijen in het vizier, wiens rekeningen niet betaald kunnen worden. Er zal niet meer geleverd worden.

Onzichtbare verantwoordelijken en stilzwijgers. Sommigen partijen blijven heel ongepast op de achtergrond. Bijvoorbeeld de raad van commissarissen van het MC Slotervaart. Ijzige stilte. Waar waren zij met hun inzichten en verantwoordelijkheden? En de NVZ (Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen) waar zorgondernemer Willem de Boer tot eind september nog zitting in het bestuur heeft gehad. Geen enkel signaal. Als je geschoren wordt moet je stilzitten, dat begrijp ik wel.

Rampscenario zonder rampenplan. Steven Fischer, klinisch psycholoog en NVGzP-lid van het eerste uur is voorzitter van de Medische Staf van MC Slotervaart. Hij formuleerde het als volgt: “een rampscenario zonder rampenplan”. Veel medewerkers in  dienst van het MC Slotervaart werkten afgelopen week gewoon nog even door, uit verantwoordelijkheid voor hun patiënten, om patiënten onderdak te brengen bij een ander ziekenhuis en om patiëntendossiers over te dragen. Er zijn nog circa 60.000 patiënten waarvoor onderdak gezocht moet worden; 150.000 afspraken die geregeld moeten worden in andere ziekenhuizen. Automatiseringssystemen van verschillende ziekenhuizen die niet met elkaar kunnen communiceren, patiëntendossiers zijn daardoor soms niet digitaal over te dragen. Van enige eigen keus van de patiënt bij verwijzing komt weinig terecht door de houding van de Zilveren Kruis. Het is schier onmogelijk om dit op korte termijn voor elkaar te krijgen.

Er zijn alléén maar verliezers: Voor patiënten: verlies van zorg, verbreken van de artspatiënt-relatie en verlies van vertrouwde medische omgeving. Voor medewerkers: verlies van baan en salaris en zorg over de hypotheek. Schade voor leveranciers in de zorg. Imagoverlies voor de direct betrokken stakeholders in dit conflict, het ziekenhuis, ziektekostenverzekeraar(s), VWS, en de raad van commissarissen van MC Slotervaart, c.q. de MC-groep en andere stilzwijgers. Een terecht vingerwijzen aan het adres van deze zorgondernemers, niet kwaliteit van zorg staat centraal maar financiële blikvernauwing onder het mom van ondernemerschap.

Dit is niet alleen een crisis in het MC Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen, maar een crisis voor de organisatie van de gezondheidszorg in brede zin. Het journalistiek onderzoekplatform Follow The Money heeft het faillissement in onderzoek. Wellicht tijd voor een parlementair onderzoek.

NVGzP hoopt voor de patiënten op een goed onderdak en wenst alle medewerkers van MC Slotervaart veel sterkte toe.

Huib van Dis
Voorzitter NVGzP