Interview Hans Vlake over de inzet van VR op de IC

Wij psychologen die bekend staan als een tikkeltje behouden, kunnen veel leren van enthousiaste, jonge wetenschappers. In deze veranderende tijd, is het daarom extra interessant om te kijken wat er nu gebeurt op het interventie terrein. Om die reden hebben wij Hans Vlake geïnterviewd. Hans Vlake is Promovendus bij het Franciscus Gasthuis & Vlietland en doet voor zijn PhD onderzoek op de Intensive Care naar de inzet van Virtual Reality (VR). 

Hoe zijn jouw eerste stappen in het VR onderzoek?
Na mijn bachelor ben ik in contact gekomen met Michel van Genderen, die een onderzoek aan het opzetten was naar VR op de IC. Voor mijn masteronderzoek ben ik toen aangenomen op de IC. We zijn gestart met het onderzoeken of het veilig is om een nieuw ontwikkelde Intensive Care specifieke VR film als interventie in te zetten. Er is namelijk een kans op het krijgen van cybersickness, dan kan je misselijk en duizelig worden. Er is vastgesteld dat de VR interventie veilig is, met slechts minimale misselijkheid die tijdens de interventie alweer verdween. Met een subsidie aanvraag bij BeterKeten kon de VR interventie verder ontwikkeld en onderzocht worden in een promotietraject, daarvoor ben ik als Promovendus aangenomen.

Wat kan de VR bril betekenen voor IC patiënten?
Een groot deel van de patiënten die op de IC zijn behandeld ontwikkelen het Post-IC Syndroom (PICS). Naast lichamelijke en cognitieve klachten, zijn psychische klachten van PTSS, angst en depressie veel voorkomend in deze populatie. Voor de psychische klachten van PICS is nog geen evidence based behandeling. Er zijn wel ontwikkelingen met bijvoorbeeld het IC dagboek en de Nazorgpolikliniek, maar deze interventies hebben onvoldoende effect op psychische klachten en Kwaliteit van Leven. Omdat VR binnen de psychiatrie al in meerdere onderzoeken gebruikt was voor het blootstellingtherapie, waren wij benieuwd of wij VR ook in konden zetten voor deze patiënten.
Het mooie aan VR is dat het super realistisch is, je kan het gradueel instellen met de juiste instelling en er zijn onderzoeken die laten zien dat patiënten het een fijner idee vinden dan “echt” blootgesteld worden, want het is een kleinere stap dan fysiek naar de plek terug te gaan. Met de VR bril wordt de patiënt virtueel teruggebracht naar de IC. Het is deels blootstellen en deels educatie; o.a. hoe heeft behandeling eruit gezien? Waarom beademen we? Wij geloven dat als patiënten de behandeling beter begrijpen, zij het ook beter kunnen verwerken. Bij patiënten die waanbeelden hebben gehad tijdens de IC opname, kunnen zij door VR de omgeving nogmaals zien en hun beelden in perspectief plaatsen. Een voorbeeld is een patiënt die ervan overtuigd was dat een aapje hem medicijnen gaf, door de VR bril besefte patiënt dat het aapje een infuuspaal was, wat zijn angst verminderde.

Wat zijn de bevindingen van de pilot, en wat is het vervolg? 
Bij een eerste pilot studie kregen IC patiënten in de eerste twee weken na IC ontslag de VR bril gemiddeld twee keer op. Dit toonde goede resultaten, PTSS klachten en depressie klachten namen significant af vanaf één week tot zes maanden na de interventie.

Hierna hebben we onderzocht of de inzet van de VR bril interventie 3 maanden na de IC, bij de nazorgpolikliniek, effectief was. Dit onderzoek werd gedaan in alle Rotterdamse ziekenhuizen tijdens de eerste COVID golf. Ondanks dat de VR interventie wel zorgde voor meer tevredenheid met de aangeboden nazorg en alle patiënten de VR interventie zouden aanraden aan andere patiënten, werd er geen significant effect gevonden op de psychische klachten. Óf de interventie is te laat ingezet, óf het is een bijzondere populatie die in de studie werd geïncludeerd. Het onderzoek liep namelijk tijdens de eerste golf van COVID besmettingen, met grotendeels jonge(re) mannen. Verschillende onderzoeken laten zien dat deze patiënten sowieso al minder klachten ontwikkelen.

Verder was het in deze studie opvallend dat de naasten van de IC patiënten, die vaak mee kwamen naar de nazorgpolikliniek, meer psychische klachten hadden dan de patiënt zelf. Familieleden met psychische klachten na de IC opname van de patiënt, wordt PICS-F genoemd. Zij mochten in die eerste covid golf niet of nauwelijks op bezoek komen. Daarom hebben we nu een soortgelijke interventie gemaakt voor familieleden en onderzoeken we of dit helpt het verminderen van psychische klachten bij familieleden. Bij deze familieleden laten we de VR interventie zo vroeg mogelijk tijdens de IC behandeling al zien.
Op dit moment loopt een groot onderzoek in 9 ziekenhuizen naar de definitieve werkzaamheid en beste timing van de interventie, met het ‘vroeg’ (binnen twee weken) of ‘laat’ (na 3 maanden) inzetten van de VR bril en een controle groep die de VR bril niet op krijgt. Dit wordt het laatste onderzoek van mijn promotietraject.

Hoe zie jij de rol van de VR bril in de toekomst?
Ik denkt dat over 5 jaar een VR bril niet meer weg te denken uit het ziekenhuis, want op zoveel plekken is het toepasbaar en kan het iets toevoegen. In het Franciscus Gasthuis & Vlietland wordt het gebruikt om patiënten voor te bereiden op dialyse. Ook kan VR worden ingezet vòòrafgaand een IC opname. Of tijdens de IC opname ter ontspanning, door met VR de patiënt naar een bos of strand te laten gaan en overprikkeling van de omgeving weg te nemen. Verder laten onderzoeken zien dat als je een zwangere vrouwen met VR bril voorbereidt op een keizersnede, zij minder angst en betere uitkomsten hebben. Er is zelfs een Duitse thorax chirurg, die bij een patiënt die alleen locale anesthesie kon verdragen, een longoperatie heeft uitgevoerd, terwijl de patiënt een VR bril en koptelefoon op had.

Een plaatje zegt meer dan 100 woorden. Een video is meer dan 100 plaatjes. En een VR bril zegt meer dan 100 video’s. Dat maakt de VR bril zo waardevol. Ik zeg ‘doen’!