Interview Jeffry Looijestijn (voorzitter Richtlijnencommissie): “Richtlijnen zijn nodig om te kunnen reflecteren en bieden een juridisch kader”

Jeffry Looijestijn is K&J GZ-psycholoog bij UMC Groningen en het Beatrix Kinderziekenhuis en coördinator in de ontwikkeling van de zorgpaden en coördinator van de psychosociale zorg. Én actief lid bij de LVMP, hij maakt zich onder andere hard voor richtlijnen in de Medische Psychologie.

Waar komt jouw interesse voor de richtlijnen vandaan?
3 jaar geleden ben ik in Davos samen met Kim van der Schoot gevraagd om zitting te nemen in de Richtlijnen commissie. Destijds heb ik onwetend ja gezegd, maar ik zag er ook wel belang in als coördinator van de psychosociale zorg hier. Dan snijdt het mes aan beide kanten. Het is een mooie manier om te horen wat zich allemaal aandient, wat wordt ontwikkelt en een mooie manier om als LVMP mee te bepalen waar de zorg aan moeten voldoen.
Mijn rol is de facilitator van de richtlijnen en daarbij heb ik wel een aantal principes. We moeten altijd kenbaar maken welke richtlijnen in ontwikkeling zijn, zodat alle leden inspraak hebben. Er komt vaak een klankbord constructie, ruggenspraak of werkgroep die zich over de richtlijn buigt. Dat is de kern van een richtlijn, dat je samen nadenkt over hoe de zorg er samen uit moet zien.

Wat is het belang van richtlijnen?
Veel redenen! Het dwingt je om te reflecteren op het werk dat je doet. Het is ook belangrijk omdat het je dwingt om naar de wetenschap te kijken. De wetenschap is natuurlijk niet meteen vertaalbaar naar de klinische praktijk, dus je moet de vertaalslag gaan maken tussen de wetenschap en de praktijk. Dit wordt gedaan door de leden van de LVMP.
Verder is het belangrijk om te weten dat richtlijnen een juridisch kader hebben. Bij klachten gaat een tuchtrechter naar de richtlijnen kijken. Als je afwijkt van de richtlijnen dan moet je dat kunnen verklaren. Wij mogen echt maatwerk leveren. Bijvoorbeeld bij een patiënt met cystische fibrose die depressief is, dan zijn er 3 richtlijnen van toepassing. Chronisch zieken, cystische fibrose en depressie. Hoe moet de zorg eruit zien? Welke laat je dan leiden? Want ze zeggen niet hetzelfde. Dat maakt ons vak interessant.

Hoe zie jij de toekomst van de richtlijnen?
We zijn al goed op de weg van de toekomst. Van ouds her zijn de richtlijnen ontstaan vanuit de geneeskunde. Steeds meer richtlijnen worden, naast het geneeskundig aspect, uitgebreid met het psychosociale aspect. Er wordt steeds breder gekeken naar alle leeftijdscategorieën, bijvoorbeeld bij de richtlijn palliatieve zorg is er tegelijkertijd de update voor kinderen en volwassenen en daar zitten dwarsverbanden tussen. Er wordt meer nagedacht over de transitie periode.
Verder zijn de richtlijnen nu vanuit een stoornisperspectief en klacht georiënteerd. Er mag in de toekomst meer aandacht komen voor het minimale aan psychosociale zorg, los van klachten. Bijvoorbeeld inzet pedagogisch medewerker in de kinderkliniek en aandacht voor de leefstijl, om die te optimaliseren.
Een nieuwe ontwikkeling is dat steeds meer richtlijnen modulair worden van opzet. Vroeger waren de richtlijnen strak medisch en smal, de richtlijnen worden steeds breder. Dat maakt dat het geheel herzien onbegonnen werk is. Door de subonderdelen steeds sneller te herzien, blijft de richtlijn up-to-date. Bijvoorbeeld de richtlijn Palliatieve zorg is 18 hoofdstukken. Het hoofdstuk Angst en Depressie schrijven Kim van der Schoot en ikzelf. Het geheel is een gigantische bevalling, maar door de modulaire opzet is het wel te doen.

Toekomst van de Richtlijnen commissie
Recent hebben we Huib van Dis in de commissie erbij gekregen. Graag zouden we er nog wat extra handen bij te hebben, zodat we ons kunnen gaan richten op de visie ontwikkeling naast alle organisatie rondom de richtlijnen. Je krijgt bij onze commissie de kans om je vak te definiëren!

Wat is het verschil? Wanneer gebruik je richtlijn en wanneer best clinical practice?
Pfoe, dat vind ik ook nog een ingewikkelde. Een best clinical practice is een advies wat we doen, wat we verstandig vinden. Een richtlijn is dat ook, alleen een richtlijn gaat verder want die is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Er zit overlap tussen die twee. Bijvoorbeeld de richtlijn palliatieve zorg heeft relatief weinig wetenschappelijke evidentie, dus mag het een richtlijn heten?

Wil je nog iets toevoegen?
Ja, het is mooi dat er zoveel animo is van de actieve LVMP leden in het ontwikkelen van de richtlijnen! Het NIP vindt dat ook bijzonder. Wij zijn een van de kleinste NIP secties, maar opvallend is dat wij 60-70% van de NIP richtlijnen op ons nemen. Het democratische principe binnen de LVMP werkt goed!