NIEUWE RUBRIEK: “Lieve Mieke,”

Lieve Mieke,

Deze week zijn wij weer gestart met de bariatrie onder de noemer ‘business as usual’…… Nu vond ik het erg leuk om onze patiënten populatie weer te zien maar het voelde helemaal niet zo ‘as usual…’. Heb jij dat nou ook?

Lieve Charlotte,

Ja, dat herken ik helemaal! Ik had echt uitgezien naar het vertrouwde face-to-face contact. Iemand weer recht in de ogen te kunnen kijken, af te kunnen stemmen. Een all-inclusive contact, verbaal en non-verbaal. Een verademing na al dat (beeld)bellen in Crisis Corona tijd.

En…?!

Het voelde als een oude jas, die niet meer zo goed past. Veel was, zoals het was, onze spreekkamer op heelkunde, het interview, de patiënten, maar het was toch anders. Ik denk omdat er nog een derde in de spreekkamer was: Corona. Niet direct zichtbaar, maar wel indirect. Zo stond de tafel met de computer  overdwars vanwege de 1.5 m afstand; hygiënische materialen op tafel. De eerste bariatriepatiënt opende het gesprek ook met: “ik ben best wel zenuwachtig…vanwege het gesprek, want ik wil die operatie graag, maar ook om naar het ziekenhuis te komen… ik behoor tot de risicogroep… ik heb nog getwijfeld, zal ik het gesprek uitstellen…? “

Je bedoelt dat de ziekenhuisomgeving anders is? 

Ja, weer anders… Tijdens de Corona Crisis was alles al anders, lege wachtkamers, roodwitte afzetlinten, triagetenten…je weet hoe het was. En nu, met het opstarten van de reguliere zorg, ziet het ziekenhuis er weer anders uit. Screening bij de ingang, posters met veiligheidsvoorschriften, spatschermen, pijlen op de grond voor de looprichting… Ik was trouwens op weg naar onze bariatrie spreekkamer de weg al kwijt. Ik volgde de pijlen vanaf onze afdeling, maar die stopten bij het liftenblok. Misschien een alternatieve route, via de luchtbrug of toch weer terug? …maar nee, na een paar rondjes, bleek er  geen way-out te zijn via de pijlen en daar sta je dan in het Corona-labyrint, met onze spreekkamer om de hoek… Naar later bleek had ik de lift moeten nemen naar de begane grond, via de pijlen terug naar de ingang en dan door naar heelkunde via een andere pijlroute. Even wennen. Er zit ook een dubbele boodschap in alle corona-maatregelen; Naast het signaal veilig ook onveilig.

Was het contact met de patiënt ook anders?

Mijn eerste FTF (face-to-face) patiënt droeg een mondkapje. Ik ken hem al langer, een vlotte prater. Praten met een mondkapje is echter best benauw(en)d. Hij werd steeds roder en steeds stiller; “maar het is beter dan bellen of met zo’n beeldscherm ertussen”. En ja, dat maakt het contact met de patiënt anders. Ook het geen handen geven, het niet aanraken en die afstand. En ik ben ook anders. Ik maak, net als de patiënt, net als jij, net als onze collega’s, onderdeel uit van deze pandemie. Ook in mijn persoonlijke leven. Corona komt ook zo de spreekkamer binnen. Eigenlijk is ons werk sinds de Corona uitbraak work in progress. Ik denk dan aan de inhoud (de nieuwe COVID-19 patiënten met partners, de zorg voor de zorgmedewerkers), de werkwijze (digitalisering; thuiswerken) , de werkomgeving, de interactie met de patiënt, de collega’s en niet te vergeten de steeds weer veranderende werkroosters. Het is meer een doorlopende transformatie, aanpassing dan business as usual, het oppakken van de reguliere zorg.

Is dit dan het nieuwe normaal, de nieuwe werkelijkheid?

Dat vind ik moeilijke termen. Het is niet meer, zoals het was, en hoe het zal worden weet niemand. Een nieuwe uitbraak, een nieuw virus, een toename in de zorgvraag, in digitalisering, in thuiswerken? Meer werkeloosheid, meer onrust, een verstoring van de wereldorde? Het voelt nu als in-between, onbestemd. De wegisweg. Dus de weg, zoals we die kenden, individualistisch, hedonistisch, oplossingsgericht, met de bekende stip op de horizon, is weg. We kunnen niet, zoals in Harry Potter, onze tovenaarsinkopen doen op deze Wegisweg. Er is wel een wondermiddel in de maak, het corona vaccin, maar tot die tijd, hoe verder? En daarna…? Net als corona bevindt het antwoord op deze vragen zich in de lucht. Lucht is leven. Alle mensen, zwart, wit, dik, dun, klein, groot ademen. Om te kunnen blijven ademen, ook in deze corona crisis met een kleine c, is Intensive Care nodig. Niet via een externe instantie, maar intern, ieder voor zich en met elkaar. De verantwoordelijkheid voor de (kwaliteit) van de lucht en het leven (van de ander) ligt namelijk bij onszelf. Het corona-virus houdt ons een spiegel voor: hee, hallo daar, waar sta je voor, waar ga je voor? We ervaren de broosheid van ons bestaan, worden geconfronteerd  met de basis van onze existentie en met wederzijdse afhankelijkheid in het kader van het zich houden aan de corona-regels. De wegisweg, maar in de ontmoeting met de ander, in de spreekkamer of waar dan ook, gaan wij verder en met vallen en opstaan maken wij een nieuwe weg, stap voor stap, voetje voor voetje. We hebben waarschijnlijk wel een lange adem nodig. Dus… adem in, adem uit…

En wat kan de medische psychologie doen?

De medische psychologie heeft veel kennis over aanpassing. Dat is onze core-business en de rode draad in deze corona-crisis. Tot nu toe lag de focus vooral op coping, gedragsrecepten met adviezen en tips. Hoe verder? Time will tell. Ik ben op dit moment, net als jij, net als iedereen, onderweg, zoekend, ook naar woorden en misschien een nieuwe (omgangs)taal? 

Mieke Groen (klinisch psycholoog bij St. Franciscus Gasthuis) is geïnterviewd door
Charlotte Smeenk-Noomen (GZ-psycholoog bij St. Franciscus Gasthuis en lid PR-commissie LVMP)