Interview met psychomotorisch therapeut Sjoerd Kersten over beweging

Sjoerd Kersten werkt bij het OLVG als psychomotorisch therapeut en heeft tevens zijn eigen praktijk, DeTaalVan, in trainingen, therapie en bedrijfstraining. Wij spraken hem over zijn werkzaamheden en het belang van beweging.

 

Sjoerd, hoe ben jij eigenlijk in de psychomotorische therapie (PMT) beland?

“Ik ben een beetje verliefd geworden op beweging en wat de ervaring van beweging bij de mens te weeg brengt. Mensen zo authentiek mogelijk laten bewegen en dan goed kijken wat naar voren komt. Je kan immers niets verbergen in het bewegen, je authentieke denken, voelen, doen komt naar voren, het vertelt zo veel. Mensen kunnen rigide of vermijdend zijn, krijg ze maar eens mee in de therapie… Beweging/ervaren geeft dan veel ingangen. Bijvoorbeeld, een casus, een vrouw met wat zwart-wit denken en grilligheid, bij haar was sprake van veel afweer waar moeilijk doorheen te komen was. Patiënte had altijd de neiging om letterlijk en figuurlijk weg te lopen. Altijd externaliseren, dan was het iets dat haar overkwam of dan was het weer de schuld van de ander. Ervaringen in het moment, daarmee zijn we vanuit de psychomotorische therapie aan de slag gegaan. Dit was een omslagpunt waarop zij steeds meer open ging staan leerde regie te nemen in de oefeningen, wat zich vertaalt naar het dagelijks leven. Oefeningen en ervaringen werden steeds meer toegespitst op het functioneren dat ze wilde doen in plaats van haar oude gedrag. Dit is wat je doet, en nu gaan we aan de slag met het nieuwe gedrag. In plaats van bespreken waarom het gebeurt gewoon oefenen en doen. Een voorbeeld oefening met haar is de Muur; met ogen dicht naar een muur laten lopen. In lijn met haar authentieke zelf, haar behoefte om het niet te doen kon zij leren dat er naast alles en niks een scala aan nuances bestaat en dat patiënte hier regie in kan nemen. Een behoefte wordt altijd als eerst door het lijf aangegeven. Het is een dieper gevoel dat zegt of je iets wilt of niet, het is de kunst van het luisteren naar de taal van je lichaam en je hoofd dat de nuances helder maakt. PMT is ervaringsgericht leren.”

 

En nu werk je in de medisch psychologische setting?
“Ik heb in St. Antonius ziekenhuis Utrecht stagegelopen, ik heb daar onder begeleiding van twee PMT’ers mijn eindstage gedaan in de psychiatrie & medische psychologie (PMP). Ik werd erg enthousiast van de mogelijkheden die PMT brengt in de behandelingen waar lichaam en psyche centraal staan. Toen ik de kans kreeg om PMT op te zetten in een ander ziekenhuis twijfelde ik geen seconde. Na ruim 5 jaar werk ik hier nog steeds met veel plezier en voldoening. Bij het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG), werk ik voor de afdeling psychiatrie & medische psychologie; kliniek, dagbehandeling en de poli. Groepen die de PMT’er geeft zijn o.a. PMT lichaamsgericht (TRE, ontspanning, imaginair/visualisatie) en bewegingsgericht, Biofeedback, Energiebudget en een vast onderdeel binnen de introductietraining voor alle nieuwe patienten van de polikliniek ‘de PIT groep’ (3 weken per onderdeel: 1. PMT 2. CGT 3. Grip op je herstel 4. Leefstijl). Daarnaast draai ik een Lichaam en geest groep met collega GZ-psycholoog Z. Akyar, een prachtige samenwerking waarbij invloeden uit beide werkvelden samenkomen. Denk hierbij aan interventies vanuit CGT, Schematherapie, Sensorimotor psychotherapie, experientiële (ervaringsgerichte) leertechnieken, etc. Bij ons op de PMP staat de combinatie van een somatisch en psychische factor centraal als voorwaarde van een behandeling. Voor de PMT’er zijn het vaak de thema’s spanning(sregulatie), fysieke sensaties/lichamelijke signalen, emotie(regulatie), grenzen, hoge eisen/perfectionisme en zelfbeeld/zelfcompassie.”

 

Waarom is PMT niet zo vertegenwoordigd in de Medische Psychologie?

Vanuit mijn eigen ervaring en wat ik ook terug hoor van patiënten en collega’s waar ik direct mee samenwerk is PMT een zeer waardevolle toevoeging aan het behandelaanbod. Vanuit onze expertise laten we de ervaring zo goed mogelijk aansluiten op de patiënt. De PMT’er heeft een groot bereik aan tools wat per sessie en patiënt kan verschillen. Bij twee patiënten met dezelfde en problematiek is het soms nodig om andere / verschillende oefeningen in te zetten waardoor het niet altijd de structuur heeft die nodig is voor wetenschappelijk onderzoek. Verder is PMT in zijn algemeenheid niet zo bekend, bijvoorbeeld 5 jaar geleden wisten maar een handje vol mensen in het OLVG wat PMT is. Daar is gelukkig een hoop verandering in gekomen, maar het moet nog steeds aan bijna iedere AIOS of stagiaire worden uitgelegd. Er wordt nu ook meer gesproken door belangrijke mensen in de psychologie over bijvoorbeeld lichaamsgericht werken, ervaringsgericht werken, hoe trauma in het lijf zit en dat de taal vanuit het lichaam even belangrijk is als uit het hoofd. Maar… het staat in Nederland nog in de kinderschoenen en verdient absoluut meer aandacht. Het is een enorm waardevolle vorm van behandelen.”

Wat krijg je terug van de Medische Psychologie vakgroep sinds je met hen werkt?

“Van de mensen waarmee ik nauw samenwerk, krijg ik positieve reacties terug, zij ervaren een toegevoegde waarde van de PMT. Het lijkt alsof er beweging moet komen in ons blikveld. De medisch psychologen zouden zelf wat meer in beweging moeten komen in hun attitude met betrekking tot een meer holistische blik. Het zou fantastisch zijn als mensen die samenwerken met PMT’ers er of meer holistisch werken hier meer over schrijven en hun ervaringen delen op LinkedIn of andere sociale media. De toekomst is het combineren van de taal vanuit het lichaam en de taal vanuit het hoofd en dit samenbrengen in de behandeling. Een nauwe samenwerking tussen de psychologie en Psychomotorische therapie. Wat lastig blijft… ook de psychologen denken soms te veel in hokjes en in landjepik, terwijl er een mooie synergy kan bestaan/ontstaan.”

 

Sjoerd, wat zou je tegen zorgverzekeraar zeggen als extra argument om PMT te betrekken in de zorg?
“We moeten meer body krijgen, meer aandacht. bv door meer wetenschappelijk onderzoek. Echter, ook hierin speelt de zorgverzekeraar een rol, zij zijn ook nog terughoudend in het financieel faciliteren van de PMT-zorg buiten de derdelijnszorg. Als wij als PMT-er de patiënt zien naast de psychologie: wij maken gebruik van grotere ruimte, we brengen in de praktijk wat de mensen vertellen, bv mensen over een bank laten lopen, of mensen elkaar moeten en laten sturen in een communicatie oefening: pure exposure op geleide van het lichaam. Als je het hebt over schematherapie, die schema’s komen meteen naar boven. Het gaat snel en is efficiënt: “hoe wil je het anders doen?” “Wat hebben we daarover afgesproken?” “Oke, dan gaan we het nu doen”. PMT is actief, dynamisch en leeft!”

 

Hoe zouden wij nou een beetje het lichaam of beweging mee kunnen nemen naar de behandelkamer?

Het begint bij hoe je naar de patiënt kijkt, niet alleen luisteren naar de patiënt, maar ook goed letten op de bewegingen van de patiënt. Matcht lichaamstaal en intonatie met wat er wordt gezegd. Bijvoorbeeld een patiënt zit met de armen over elkaar en met het rechter been stevig trilt, zegt zich redelijk ontspannen te voelen. ‘Is dat echt zo?’ Wat gebeurt er, spanning, ontlading? Dat benoemen. Wat gebeurt er als je een stukje met de patiënt loopt in sociale context en dat samen nabespreken. Patiënten iets laten ervaren bij ontspanningsoefeningen, dat kan al voldoende oproepen. Een andere leuke oefening, de tower van Hanoi. Drie voorwerpen, onderste het grootst, middel en klein. Drie plekken voor je op tafel, toren verplaatsen naar de andere kant, 1 ding per keer verplaatsen en alleen klein over groot. Mensen lopen erin vast, omdat ze vooruit denken, 2.000 toekomstige scenario’s genereren. Dat komt voort uit een overlevingsstand, het altijd maar doorgaan. De patiënt kan vastlopen, gefrustreerd raken, stoppen. Terwijl de beste manier kan zijn om na iedere handeling even je opties te over wegen. Het is een stap vooruit, terug of stoppen. Meer opties zijn er niet. Aan de tafel kan je dus al een mooie ervaring opdoen. Een fantastische oefening om authentiek gedrag uit te lokken.