• LinkedIn
  • Twitter
  • Mijn LVMP
  • 0Winkelwagen
LVMP - Landelijke Vereniging Medische Psychologie
  • Actueel
  • Medische Psychologie
  • Kwaliteit
  • Ledenbelangen
  • Themadossiers
  • Over LVMP
  • Contact
  • Word lid
  • Zoek
  • Menu Menu
U bevindt zich hier: Home1 / Actueel Nieuws2 / Interview met Stefan van der Stigchel – hoogleraar in de cognitieve...

Interview met Stefan van der Stigchel – hoogleraar in de cognitieve psychologie – over aandacht

Stefan van der Stigchel is hoogleraar in de cognitieve psychologie. Zijn grootste motivatie? Hij wil het lab toegankelijk maken voor een breed publiek, zodat alle informatie over aandacht en concentratie die in de maatschappij is ook klopt!

Copyright: Universiteit Utrecht / Bastiaan Heus

Wat is aandacht en wat is concentratie?
“Het zijn twee verschillende dingen, die vaak door elkaar worden gebruik. Aandacht is het filter op de wereld, voor alle zintuigen, waardoor we informatie krijgen vanuit de buitenwereld en voor alle gedachten in je binnenwereld. Het brein kan dat niet allemaal verwerken en dat hoeft ook niet. Er wordt gefilterd naar alleen datgene wat voor jou belangrijk is. De rest wordt eigenlijk genegeerd. Hier heb je maar beperkt controle over. Dit filter kan namelijk ook als een reflex worden aangetrokken door opvallende informatie in de buitenwereld.
Concentratie is het filter ergens op vast te houden, volgehouden aandacht kan je het noemen. Het proberen de aandacht ergens langere tijd op vast te houden. Het filter van aandacht is vrij vluchtig, er gebeurt iets in je omgeving en je aandacht wordt reflexmatig getrokken. Je hebt er wel sturing over.”

Hoe kunnen we aandacht goed onderzoeken met neuropsychologisch onderzoek (NPO) en in de observaties?
“Het is vooral belangrijk om goed duidelijk te maken wat je bedoelt met aandacht en met concentratie. Van veel NPO taken wordt gezegd dat het aandacht meet. Maar het is een veelkoppig monster, vergis je niet! Zo zijn zowel ADHD als neglect een aandachtsprobleem. Heb je het over het sturen van de aandacht of richten van de aandacht? Deze twee onderdelen kunnen los van elkaar aangedaan zijn. Er is regelmatig een spraakverwarring, ‘de patiënt heeft een aandachtsprobleem’ kan je niet zomaar zeggen. Zorg dat je goed omschrijft welke test welke component meet. Ook spelen de executieve functies een rol bij het sturen van de aandacht.
In de spreekkamer kan je alert zijn op de gerapporteerde klachten van de patiënt. Een vaak gehoorde klacht is, “ik heb moeite om me te concentreren.” De patiënt kan dan met voorbeelden komen, zoals “op een druk feestje kan ik me niet meer op een gesprek richten”, “de supermarkt is vervelend, dat vind ik te druk” en “het lukt me niet meer om een boek te lezen”. Dat is een teken dat er iets mis is met de aandacht en dat vraagt meer onderzoek.”

Hoe zie jij de huidige maatschappij met die enorme hoeveelheid prikkels?
“Steeds vaker zeggen mensen overprikkeld en hoog sensitief (HS) te zijn. Er zijn veel boeken over HS en een prikkelbaar brein. Het zijn succesvolle boeken, de inhoud wordt door het publiek aangenomen als nieuw of vernieuwend. Alleen het brein is niet veranderd, het brein gaat niet anders met de prikkels om. De omgeving is wel veranderd. Iedereen weet dat de aandacht gegrepen moet worden, om informatie over te brengen. Met de grote hoeveelheid schermen in onze omgeving, wordt er steeds meer gestreden om de aandacht en is het moeilijker om je te concentreren. Er is geen data over en de vraag ‘hoe lang kan je je concentreren?’ is niet te beantwoorden, want het is afhankelijk van vele factoren.
Met de concentratie is er niets mis, als ik bijvoorbeeld zeg ‘aan het einde van mijn lezing krijg je 5000 euro als je de vraag goed beantwoord’ dan wordt de aandacht zeker vastgehouden. Het zit in motivatie. Als je ergens aandacht aan geeft, kies je ervoor om je aandacht niet ergens anders aan te geven. Vroeger waren er 2 of 3 televisie zenders, nu staan er na 1 YouTube filmpje, 60 filmpjes staan al klaar. De enorme hoeveelheid mogelijkheden die je hebt, maakt dat de aandacht vluchter is.
Met de juiste omstandigheden en juiste motivatie, dan kan je concentratie goed zijn. Er zijn wel grote individuele verschillen, in aanleg kan de een zich beter concentreren dan de ander. Binnen een persoon is de concentratie afhankelijk van fascinatie. Een voorbeeld hierbij is als mensen het mooi vinden om vogels te spotten, kunnen ze uren geconcentreerd zijn op vogels terwijl ze zich op werk niet kunnen focussen. Fascinatie maakt dat je concentratie een stuk beter zal zijn. Ook kunnen bijvoorbeeld kinderen met ADHD kunnen net zo goed gamen als kinderen zonder ADHD.”

Hoe zorg je voor goede aandacht bij de patiënt?
“Het belangrijkste is dat je een omgeving creëert waar aandacht mogelijk is, zorg voor een rustige inrichting van je spreekkamer met weinig prikkels. Overal glas is een drama, want dan is er continue beweging en gaat de aandacht van de patiënt daar naartoe. De tweede stap is de motivatie van de patiënt, die voortkomt uit of de patiënt zich goed gehoord voelt. Het geven van aandacht op een integere manier moet niet worden onderschat. Als je de aandacht van de ander krijgt, weet je dat je iets krijgt, dat iemand maar beperkt heeft! Dat is waardevol. In de zorg wordt hier veel rekening mee houden, ‘ik voel me gehoord’. Tevredenheid van de patiënt is afhankelijk van of ze aandacht gekregen hebben. De mens is super gevoelig dat je weet wanneer iemand naar je luistert en wanneer niet.”

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we zelf als psycholoog onze aandacht erbij houden?
“Goede slaap. Wat goed is voor je lijf, is goed voor je brein, is goed voor je concentratie. Daarnaast is het wetenschappelijk bewezen dat je je concentratie kan trainen door mindfulness.
Verder is het voorafgaand aan een sessie belangrijk dat je zorgt voor een leeg werkgeheugen. Ook wanneer je van de ene vergadering naar de volgende gaat, als je meteen doorgaat dan ben je nog bezig met wat er net is gebeurd en dat zorgt voor een verkeerde start. Al is het maar een korte pauze van 2 minuten, even een rust moment. Je brein kan niet de hele dag ‘aan’ staan, ook op een werkdag moet je af en toe even niets doen. Dus goed voor jezelf zorgen is belangrijk, door regelmatig pauze te nemen, je telefoon op stil te zetten, te zorgen voor geen afleiding en het kan helpen om na een gesprek even naar een andere ruimte te lopen.”

Wat wil je ons vakgebied graag meegeven?
“Het belang van oprechte aandacht voor de patiënt! Technisch kan je aandacht en concentratie goed zijn, maar als de aandacht niet oprecht is dan kan dat het contact met de patiënt op een negatieve manier beïnvloeden. De verbinding is dan letterlijk en figuurlijk weg. Het ligt allemaal heel gevoelig!”

Heb je een boektip voor ons?
“Zeker, met mijn boek ‘Concentratie’ kies jíj wat jouw aandacht verdient.”

Inloggen

Wachtwoord vergeten? Login
  • ALV en middagsymposium

    21 april 2023

    Op vrijdag 21 april vinden de Algemene Leden Vergadering (ALV) het middagsymposium plaats in Utrecht. Programma 09.00 - 09.30 uur    Inloop Algemene Ledenvergadering ...

  • Bekijk agenda

    Intellectuele eigendomsrechten

    Onze website bevat onderdelen waarop intellectuele eigendomsrechten van de LVMP en van derden rusten.

    Zo zijn artikelen, teksten, foto’s en de overige grafische vormgeving van onze website auteursrechtelijk beschermd.

    Het is niet toegestaan om deze documenten zonder bronvermelding te verspreiden of te wijzigen.

    KVK

    Kamer van Koophandel nummer (KVK):  40482843

    Privacyverklaring

    De LVMP vindt de privacy van leden en bezoekers van de website belangrijk en gaat met grote zorgvuldigheid om met persoonsgegevens.

    Hier kunt u meer informatie vinden over hoe wij dat doen.

    Websites met richtlijnen

    • CBO richtlijnen
    • GGZ Richtlijnen
    • Richtlijnendatabase

    Relevante websites

    • Handige vragenlijsten
    • Nationaal Programma Kankerbestrijding
    • Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie
    • Netwerk onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten
    • Scholingsagenda fgzp
    • NIP
    © 2023 Landelijke Vereniging Medische Psychologie.
    • Privacyverklaring
    • Mijn LVMP
    • Contact
    Scroll naar bovenzijde

    Wij gebruiken cookies uitsluitend om uw gebruiksgemak te vergroten en om het gebruik van de website te analyseren zoals omschreven in onze Privacyverklaring.

    OK

    Cookie en privacy instellingen



    Hoe wij cookies gebruiken

    We kunnen vragen om cookies op uw apparaat te plaatsen. We gebruiken cookies om ons te laten weten wanneer u onze websites bezoekt, hoe u met ons omgaat, om uw gebruikerservaring te verrijken en om uw relatie met onze website aan te passen.

    Klik op de verschillende rubrieken voor meer informatie. U kunt ook enkele van uw voorkeuren wijzigen. Houd er rekening mee dat het blokkeren van sommige soorten cookies van invloed kan zijn op uw ervaring op onze websites en de services die we kunnen bieden.

    Essentiële Website Cookies

    Deze cookies zijn strikt noodzakelijk om u diensten aan te bieden die beschikbaar zijn via onze website en om sommige functies ervan te gebruiken.

    Because these cookies are strictly necessary to deliver the website, refusing them will have impact how our site functions. You always can block or delete cookies by changing your browser settings and force blocking all cookies on this website. But this will always prompt you to accept/refuse cookies when revisiting our site.

    We respecteren volledig als u cookies wilt weigeren, maar om te voorkomen dat we u telkens opnieuw vragen vriendelijk toe te staan om een cookie daarvoor op te slaan. U bent altijd vrij om u af te melden of voor andere cookies om een betere ervaring te krijgen. Als u cookies weigert, zullen we alle ingestelde cookies in ons domein verwijderen.

    We bieden u een lijst met opgeslagen cookies op uw computer in ons domein, zodat u kunt controleren wat we hebben opgeslagen. Om veiligheidsredenen kunnen we geen cookies van andere domeinen tonen of wijzigen. U kunt deze controleren in de beveiligingsinstellingen van uw browser.

    Overige externe diensten

    We gebruiken ook verschillende externe services zoals Google Webfonts, Google Maps en externe videoproviders. Aangezien deze providers persoonlijke gegevens zoals uw IP-adres kunnen verzamelen, kunt u ze hier blokkeren. Houd er rekening mee dat dit de functionaliteit en het uiterlijk van onze site aanzienlijk kan verminderen. Wijzigingen zijn pas effectief zodra u de pagina herlaadt

    Google Webfont Instellingen:

    Google Maps Instellingen:

    Google reCaptcha instellingen:

    Vimeo en Youtube video's insluiten:

    Privacy Beleid

    U kunt meer lezen over onze cookies en privacy-instellingen op onze Privacybeleid-pagina.

    Privacyverklaring
    Accept settingsHide notification only