Promotie Simone Sint Nicolaas – Meer aandacht voor psychosociale gevolgen van kanker bij kinderen

Op tijd extra zorg dankzij vroege screening angst na kanker

De meerderheid van de kinderen die gediagnosticeerd worden met kanker laten tijdens behandeling veel psychosociale veerkracht laten zien. Een op de vijf kinderen houdt echter last van gedragsproblemen die zorgen voor belemmeringen in het dagelijks leven. Medisch psycholoog Simone Sint Nicolaas ontdekte dat het mogelijk is vroegtijdig te screenen op de risicofactoren voor deze problemen. Hierdoor kunnen gezinnen die dat nodig hebben op tijd extra zorg krijgen. Op 21 maart promoveerde Sint Nicolaas op haar onderzoek in Nijmegen.

Jaarlijks krijgen ongeveer 600 kinderen in Nederland de diagnose kanker. Ongeveer driekwart van hen geneest momenteel. Één op de vijf van deze kinderen ervaart psychosociale problemen tijdens de behandeling, zoals angsten, depressie, of post-traumatische stress. Medisch psycholoog Simone Sint Nicolaas wilde in haar promotieonderzoek daarom meer inzicht krijgen in het psychosociale functioneren van deze kinderen. Zo wilde ze weten welke kinderen er beter uitkomen en welke kinderen meer problemen laten zien.

Risico en bescherming

Tijdens haar promotieonderzoek volgde Sint Nicolaas meer dan 200 kinderen vanaf het moment dat bij hen kanker werd vastgesteld. Ze onderzocht de factoren die risico geven op psychosociale problemen en die daartegen beschermen. Ze hoopte hiermee in een vroeg stadium gezinnen te kunnen identificeren die minder veerkracht hebben, zodat deze extra zorg kunnen krijgen. Ze vond dat stress bij de ouders in de opvoeding van een ziek kind de belangrijkste risicofactor is voor psychosociale problemen. Daarnaast spelen een passieve manier van met de ziekte omgaan en gevoelens van hulpeloosheid ten aanzien van de ziekte van het kind een rol. Als ouders in staat zijn ook positieve kanten van de ziekte te zien en voldoende sociale steun van hun omgeving ervaren, beschermt dat de kinderen juist tegen psychosociale problemen.

Screening

Een vroegtijdige screening en ingrijpen op de gevonden risicofactoren blijkt mogelijk te zijn. Sint Nicolaas vertaalde hiervoor een bestaand screeningsinstrument uit Amerika, de Psychosocial Assessment Tool, voor gebruik in de Nederlandse praktijk: “Vroege screening op psychosociale veerkracht kan helpen om extra zorg te bieden aan gezinnen die dat nodig hebben. Het is van belang om naast gezinnen at risk, ook gezinnen te identificeren waarvan we verwachten dat de huidige psychosociale zorg voldoende is om zo min mogelijk nadelige blijvende psychosociale gevolgen aan de behandeling over te houden. Standaard zorg kan dan volstaan voor gezinnen die veerkracht genoeg hebben om zich adequaat aan te passen.”

Ouders

Een belangrijke conclusie uit het onderzoek is dat de ouders een belangrijke rol spelen in het stimuleren van veerkracht bij het kind. Behandelingen die zich richten op het verbeteren van kennis, netwerk, vaardigheden en vertrouwen van ouders in het opvoeden van een ziek kind zijn van groot belang om de veerkracht te versterken. Sint Nicolaas: “De meerderheid van de kinderen uit mijn onderzoek liet veel psychosociale veerkracht zien rond behandeling. Dat is goed nieuws voor kinderen die kanker krijgen en hun ouders.”

Het digitale proefschrift is via deze link te raadplegen.